Tom ve Jerry
Tom ve Jerry |
Tom & Jerry, William Hanna ve Joseph Barbera tarafından yaratılmış kısa filmler serisi halinde, ev kedisi Tom (tam adı Thomas) ile onunla aynı mekanı paylaşan ev faresi Jerry arasında geçen şiddetli ve komik mücadeleleri anlatan animasyon serilerinin genel adıdır. İlk Tom ve Jerry animasyonu 1940 yılında yapılmıştır. Hanna ve Barbera ikilisi, Hollywood'da bulunan MGM çizgi film stüdyosunda 1940 ile 1957 arasında 114 kısa film yazıp yönetmişlerdir. Bunlardan on üçü akademi ödülüne aday gösterildi, yedisi En İyi Kısa Animasyon Filmi Akademi Ödülü aldı.[1]
Metro-Goldwyn-Mayer çizgi film stüdyosunun kapanmasından sonra, 1960 yılında Tom ve Jerry filmlerinin yapımcılığını Gene Deitch devraldı ve filmler Batı Avrupa'da yapılmaya başlandı. 1963 yılında Tom ve Jerry, yapımcılığını Chuck Jones'in almasıyla tekrar Hollywood'a geldi. Kısa film serilerinin sonlandığı 1967 yılına gelindiğinde toplam 161 kısa film yapılmıştı.[1]
1970li yıllara gelindiğine Hanna-Barbera birlikte bir film stüdyosu kurdular ve filmler televizyona taşındı. Seksenlerde ve Doksanlı yıllar boyunca çeşitli TV şovları gösterildi. Uzun filmler yapıldı ve özel şovlar yapıldı. Günümüzde ise Tom ve Jerry'nin hakları Warner Bros. şirketine aittir ve 2006'dan beri Tom and Jerry Tales adıyla yeni seriler yapılmakta ve ABD'de çeşitli televizyon kanallarında gösterilmektedir.
Konusu ve Formatı
Konu genellikle bir olayın üzerinde gelişir. Ev kedisi Tom ile evin yiyeceğiyle beslenen ve küçük bir yuvada yaşayan Jerry'nin kavgasıdır. Tom her seferinde Jerry'yi avlamaya çalışır ancak hiçbirinde başarılı olamaz ve Jerry akıl oyunlarıyla her zaman galip gelmeyi başarır. Tom'un ise galip geldiği zamanlar oldukça nadirdir.
Tom ve Jerry filmlerinde, Jerry ve Tom sürekli birbirlerine abartılı ve can yakan şakalar yaparlar. Jerry, Tom'un kafasını panjur a sıkıştırma, kuyruğunu kapana, elektrik prizine sokma gibi şakalar yapar. Bunun yanında patlayıcı, balta, çekiç, zehir, kalem, kağıt gibi araçları kullanarak Tom'a karşı galip gelmeye çalışır. Tom ise Jerry'ye karşı ev araç gereçlerini ve eline geçirdiği her şeyi silah olarak kullanır. Kapan, zehir, ütü, tost makinasıbalta veya demir kapanlar toplar silahlar ] gibi.Tüm popüleritesine rağmen, içerdiği aşırı şiddet Tom ve Jerry'nin eleştirilere maruz kalmasına neden oldu.Ancak tüm şiddet içeriğini rağmen kan veya yaralanma sahneleri gösterilmedi. Jerry farklı farklı yerlerde kendisine yuva yapabilen bir faredir ve tek amacı yuvasında rahatça yaşamaktır. Kaybedecek herhangi bir şeyi yoktur. Tom ise hem Jerry'yi yakalamak hem de eve herhangi bir zarar vermemesi gerekmekte kırılan eşyalarıda kimseye duyurmadan tamir etmek zorundadır.Filmlerde müzikler çok önemli bir unsurdur. Çünkü diyaloglar yer almadığından verilmek istenen mesaj görsel ve işitsel olarak anlatılması gerekir. Bu yüzden filmlerde heyecanı ve duyguyu daha iyi ifade etmek amaçlı geleneksel fon müzikleri kullanılır. Filmlerde kahkaha, feryat veya soluk alıp verme gibi efektler klakson veya diğer müzik enstrümanlar kullanılır. Bunun yanında Tom'un sevgilisine söylediği, karakterlerin neşeli olduklarında mırıldandıkları şarkılar vardır bunlarda genelde MGM'ye ait filmlerden alınır. Genelde pop, caz ve klasik müzikten oluşur.
Karakterler
Tom ve Jerry
Tom, Mavi Rus kedisi cinsi, sevilen ve güvenilir bir evkedisidir. Jerry, Tom ile aynı evi paylaşan küçük kahverengi bir faredir. Tom öfkeli, alıngan ve bir o kadar da sakar bir kedidir.Tom'da en az Jerry kadar zekidir ama çok ağırdır. Jerry ise özgür, kurnaz, fırsatçı,akıllı bir faredir. Çok enerjik ve zekidir. Tom'dan daha kıvrak bir zekaya sahiptir. Jerry, Tom ile mücadelesinde genellikle galip gelirken, Tom ise çoğu zaman mağlubiyetten kurtulamaz. Buna rağmen yılmadan usanmadan Jerry'yi yakalama planlarına devam eder. Tom ya da Jerry filmlerde fazla konuşturulmamıştır. Ancak Tom bazı serilerde dişi kedilere şarkı söyleyebilmiştir. Tom'un şarkı söylerken aksanı ünlü Fransız oyuncu Charles Boyer'e benzetilmiştir.[
Bunun dışında karakterlerin özellikle Tom'un üzüldüğü ve çaresiz kaldığı zamanlarda konuştuğu görülür. Örneğin; II. Dünya Savaşı'nın propagandası olan Don't you believe it adlı slogan 1940'larda kullanıldı. Jerry ise yazlnızca 1956'da yapılmış bir kısa filmde konuşturulmuştur. Bunun dışında her ikisininde konuşturulduğu tek film 1943 yapımlı The Lonesome Mouse (Yalnız Fare)dır.
Karakterler
Filmlerde diğer karakterler Tom'un arkadaşları, köpekler, kuş, ördek, balık gibi Tom'un avlamayı hedefledikleri ve insanlardır. Filmlerde insanlar fazla görülmez, görüldüğü filmlerde ise (örn. The Cat Concerto) ana karakterlerin belirgin durması için gölge şeklinde veya kısmen gösterilir. Karakterlerin çoğu aslında bir iki seri için geçici olarak konmuş ancak izleyici tarafından kabul görünce devamlı karakterler haline gelmişlerdir.
Butch
Butch, siyah beyaz renkte bir sokak kedisidir. Yemek, ev ve sevgili konusunda Tom ile çekişir ve bu yüzden Tom'un bir numaralı düşmanıdır. İlk olarak 1943'te Baby Puss adlı kısa filmle dahil olmuştur, kötü, uyuz ve çıkarcı bir kedi olarak seyircinin karşısına çıkar ve genelikle sokak çöplüğünde yaşar. 17 kısa filmde canlandırılmıştır.
Toodles
Tom ve Jerry filmlerinin çekici, güzel beyaz dişi kedi karakteridir. Tom'un ilgi duyduğu dişi kedidir. Butch ile Tom onu paylaşamazlar ve Tom genelde mağlup olan taraftır. Lana Turner'in Week-End at the Waldorf isimli filmde canlandırdığı Bunny Smith isimli karakterden esinlenerek yaratılmıştır. 4 kısa filmde canlandırılmıştır. Filmlerde hiç diyaloğa girmemiştir.[6]
Tuffy
Tuffy ya da Nibbles, adlı karakter Tom ve Jerry filmlerinin bebek bezli yavru faresidir. İlk olarak 1946'da The Little Orphan isimli filmde ortaya çıkmıştır. Jerry'nin küçük kardeşidir. 13 kısa filmde yer almıştır. Eski İngilizce aksanıyla konuşturulmuştur.
Spike ve Tyke
Spike, Tom ve Jerry filmlerinin İngiliz Buldoğu cinsi, kızgın ve saldırgan bekçi köpeğidir. Kedilerden hiç hoşlanmaz, fakat farelere sempati duyar. Tom'un bir çok konuda rakibidir. İlk kez 1942'de serilere katılmış ve 28 kısa filmde canlandırılmıştır. Filmde sık konuşan bir karakterdir seslendirmesini Daws Butler ve daha sonra Jimmy Durante yapmıştır.
Tyke, Spike adlı köpeğin yavrusudur. Her ikisi de aynı tarihlerde seriye katılmışlardır. Daha sonra Spike ve Tyke adlı ayrı bir kısa filmde yer almışlardır. Tyke serilere 1946'da katılmış daha sonra babası Spike ile sadece kendi serüvenlerinin olduğu başka bir animasyonda yer almışlardır.
Mammy Two Shoes
Mammy Two Shoes, siyahi Amerikalı, orta yaşlı bir ev hizmetçisidir. Tom ve Jerry filmlerinde yüzü görünmez (sadece 1950'lerde yayımlanmış Saturday Evening Puss adlı kısa filmde yüzü gösterilmiştir). Tom'u süpürgeyle döver ve ona genellikle kötü davranır, fareden korktuğu zamanlar sandelyeye çıkar. Karakterin seslendirmesini Lillian Randolph yapmıştır. 19 kısa filmde canlandırması yapılmıştır.
Quacker
Quacker, Tom ve Jerry filmlerinde 1950 ile 1957 yılları arası canlandırılmış, sarı renk tüylü, turuncu gagalı ördek yavrusudur. Seslendirmesini Red Cofee adlı ses sanatçısı yapmıştır . Yedi adet kısa filmde canlandırılmıştır. Genelde annesinin kaybettiği, Jerry'nin ise onu Tom'un elinden kurtarmaya çalıştığı bir karakter olarak canlandırılmıştır.Bir bölümde de yanlışlıkla yumurtasının üstüne oturduğu için annesi olduğunu sanar ve Jerry onu tom'un ellerinden kurtaramamıştır.
Meathead
Meathead, Tom ve Jerry filmlerine 1943 yılında katılmış, turuncu sokak kedisidir. Tom'un rakibidir. Butch ile birlikte sokak çöplüğünde yaşar. 7 kısa filmde canlandırılmıştır.
Tarihi ve Evrimi
Hanna-Barbera dönemi (1940 – 1958)
William Hanna ve Joseph Barbera 1930'larda MGM çizgi film stüdyosunda çalışmalarına başladılar. Barbera senaryo ve karakter tasarımıyla ilgilenirken, Hanna da ona eşlik ediyor ve yönetmenliklerini yapıyordu. İlk olarak tüm toplumlarda yer alan kedi fare anlaşmazlığını film yapmayı düşündüler ve Tom ve Jerry serisinin ilk filmi olan Puss Gets The Boot adlı kısa filmi yaptılar. Bu filmde Jasper adlı ev kedisi evdeki kemirgenleri yakalamaya çalışır ancak başarılı olamadığı gibi evdeki eşyalara zarar vermektedir bunun üzerine evin sahibi tarafından kovulur.
Film gösterime sokulmadan önce Hanna ve Barbera'nın bazı endişeleri vardı.Bunlardan en önemlisi "zaten bu kadar kedi-fare kovalamacasını anlatan film ve animasyon varken bu filmler ne kadar tutulurdu?". Tüm bu endişelere rağmen ilk film gösterime girdi ve En İyi Kısa Animasyon Filmi Akademi Ödülüne aday gösterildi.
Bunun üzerine yapımcı Fred Quimby, Hanna ve Barbera'ya yeni animasyon serilerini çekmelerini bildirdi. Böylece ikili çalışmalarına hız verdi ve yeni isim arayışlarına yöneldi. Hanna-Barbera ikilinin isimlerini değiştirme kararı aldı ve yarışma açtı.Bunun üzerine önerilen isimler şapkaya konulara çekildi ve John Carr isimli animatörün önerdiği isim olan Tom ve Jerry çıktı.John Carr 50 dolar ile ödüllendirildi ve onun önerdiği isimler verilmiş oldu.[7] 1941'de ise The Midnight Snack adlı ikinci film yapıldı. Yapımcı ve yönetmen Hanna ile Barbera idi ancak filmlerin sahibi MGM stüdyosuydu.
Tom ve Jerry, piyasada bulunan, senaryo ve karakter olarak neredeyse birbirinin aynısı olan kedi fare kovalamacısını işleyen birçok filme rağmen, yedi Akademi Ödülü almayı başardı.[8]
Hanna ve Barbera ikilisinin tasarladığı ve çizdiği 13 Tom ve Jerry serisi(ilk filmde dahil) film Akademi ödülüne aday gösterildi ve bunlardan yedisi akademi ödülü aldı.
Gene Deitch dönemi (1960 – 1962) [değiştir]
1960 yılında Tom ve Jerry filmlerinin gösterim hakkını Gene Deitch ve William L. Snyder devraldı. Bu ikili Tom ve Jerry filmlerini okyanusun diğer tarafında, Çekoslovakya'da yaptı. Bu dönemde ikili 13 film serisi yaptı.
Bu dönemde izleyicilerin alışık olmadığı bazı değişiklikler meydana geldi. Bunlar karakterlerin hareketlerinin hızlanması, diyalogların fazlalaşması ve film müziklerini pek yer verilmemesi gibi değişiklerin yanı sıra karakterin renklerinde soluk ve dalgalı efektler Gene Deitch'in eleştiri almasına sebep oldu.
Chuck Jones dönemi (1963 – 1967)
Chuck Jones'in yapımcılığını yaptığı filmden bir görüntü.
1963'te Tom ve Jerry filmlerinin gösterim hakkını 30 yıllığına Bugs Bunny, Daffy Duck ve daha bir çok ünlü animasyon filminin yapımcısı Chuck Jones devraldı. Jones partneri Led Goldman ile birlikte 12 çizgi animasyona imza attı.
Jones bu dönemde Tom ve Jerry filmlerine kendi stilini adapte etti. Tom ve Jerry güldürü konusunda favori çizgi filmler arasına girdi. Karakterler üzerinde yapılan küçük ama hoş değişiklikler ilgi sebebi oldu. Öyle ki Jerry'nin kulakları ve gözleri büyütüldü, Tom daha kalın bir kürke ve daha az bıyığa sahip oldu. Jones daha önce çalıştığı ekip arkadaşlarını da Tom ve Jerry'nin kadrosuna dahil etti.
Tom and Jerry televizyonda
1965 başlarında, Tom ve Jerry filmleri üzerinde ağır değişiklikler yapılmış ve bu formlarla televizyon yayını yapılmıştır. En önemli değişiklik olarak Mammy two shoes karakteri daha ince ve beyaz bir kadına dönüştü. Karakterin seslendirmesini June Foray adlı sanatçı devraldı. Bu değişiliklerden sonra Tom ve Jerry'nin yeni serisinin filmleri CBS kanalında iki yıl boyunca her pazar yayınlandı.
Tom and Jerry'nin yeni sahipleri
1986 yılında Turner Entertainment şirketi MGM sütüdyosunu satın aldı. Ancak Tom ve Jerry filmlerinin mülkiyet hakkını daha sonra kazandı. Böylece Turner şirketine ait TBS, TNT, Boomerang TV ve Cartoon Network gibi kanallarda gösterime başlandı.
Sansür
Tom ve Jerry filmlerinde bazı konular büyük tepkilere ve sansürlere maruz kaldı. Özellikle filmlerde kullanılan şakalar örneğin herhangi bir patlamadan sonra karakterlerin yüzünün "karayüz" şekline gelmesi, evin hizmetçi karakterinin fare fobisi olan bir siyahi olması gibi olgular sansürleri ve yasakları da beraberinde getirdi. Öyle ki başta ABD olmak üzere bir çok ülkede üzerinden yıllar geçmesine rağmen bu filmler tekrar montajlandı.Ayrıca 2006 yılında İngiltere'de izleycilerin şikayeti üzerine Ofcom adlı kuruluş Tom ve Jerry'nin sigara içtiği sahnelerin küçüklere kötü örnek olduğunu söylerek sansürlenmesini istedi ve bunun üzerine bu sahneler tekrar montajlandı.
+Williham Hanna
+Joseph Barbera
+Chuck Jones
+Gene Deitch